Nasze Forum "VOX MILITARIS"

Jacek Kotowicz

Wadliwa decyzja administracyjna, skutki podatkowe i szkoda

Uchylanie, zmiana, bądź stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej bez względu na to, czy odnosi się to do decyzji ostatecznej w rozumieniu art. 16 § 1 kpa, czy też nie, może powodować nie tylko skutki prawne w postaci odpowiednio wyeliminowania z obrotu prawnego tej decyzji ze skutkiem na przyszłość (w przypadku uchylenia decyzji), modyfikacji istniejącego stanu prawnego (w przypadku zmiany decyzji), czy też eliminacji z obrotu prawnego skutkującej restytucją stanu pierwotnego sprzed momentu jej wejścia do obrotu prawnego (w przypadku stwierdzenia nieważności), a zatem skutki w sferze praw i obowiązków ukształtowanych tą decyzją.
Często bowiem zdarza się tak, iż eliminacja z obrotu prawnego danej decyzji, czy też jej zmiana, pociąga za sobą skutki znacznie dalej idące.

Mianowicie może bezpośrednio lub pośrednio powodować zwiększenie, albo też zmniejszenie się stanu aktywów danej osoby lub skutkować utratą możliwości zwiększenia tego stanu aktywów, czy też zmniejszenia pasywów. Wówczas z całą pewnością możemy stanąć na stanowisku, iż doszło do powstania szkody w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Szkoda ta może przybrać postać albo starty (damnum emergens), albo utraconej korzyści (larum cessans).
Jednakże aby z kolei dążyć do przypisania odpowiedzialności za tę szkodę, konieczne jest wykazanie związku przyczynowego pomiędzy tą szkodą, a bezprawnością.

Uchylenie, zmiana, czy stwierdzenie nieważności decyzji z reguły oznacza, iż uprzednie zachowanie się organu państwowego lub samorządowego, które polegało na wydaniu takiej decyzji lub jej wykonaniu nosiło cechę bezprawności.

Naturalnie najbardziej widoczne będzie to w przypadku stwierdzenia nieważności decyzji, albowiem art. 156 § 1 kpa, który wskazuje podstawy stwierdzenia nieważności, bezspornie wskazuje na tak zwane kwalifikowane wady prawne.

Niewątpliwie także o bezprawności można mówić, w sytuacji uchylenia decyzji i odmiennego rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty w trybie wznowienia postępowania (art. 145 i 145a kpa) oraz w toku postępowania odwoławczego – art. 138 § 1 kpa.

Można także twierdzić skutecznie, iż decyzja była bezprawna w sytuacji jej uchylenia i umorzenia postępowania w I instancji. Jednakże istnieją także przypadki uchyleń lub zmiany decyzji prawidłowych, to jest zgodnych z prawem (art. 154 i 155 kpa). Wówczas na bezprawność powoływać się jest nie sposób.

Należy pamiętać, iż pomiędzy wydaniem lub wykonaniem decyzji bezprawnej a powstałą szkodą, aby myśleć o skutecznym dochodzeniu odszkodowania, musi zachodzić związek przyczynowy i to związek adekwatny, to znaczy taki, iż gdyby decyzji bezprawnej nie wydano lub też nie wykonano jej, nie wystąpiłaby szkoda.

Związek ten może być bezpośredni lub pośredni. W przypadku tego pierwszego sprawa jest prosta, jednak znacznie komplikuje się w przypadku pośredniego związku. Tutaj sytuację można odnieść do swego rodzaju łańcucha. Wydanie lub wykonanie decyzji jest jego pierwszym ogniwem, kolejne zaś prowadzą do szkody. Jeśli choćby jedno więc z tych ogniw nie będzie taki, co do którego można stwierdzić, iż w zwykłych okolicznościach, gdyby nie wystąpiło, do szkody by nie doszło, nie można skutecznie dochodzić odszkodowania.

Należy pamiętać, iż wydanie lub wykonanie decyzji (co występuje częściej), może wywołać nie tylko szkody w postaci zmniejszenia aktywów lub zwiększenia pasywów w sferze prawa cywilnego, lecz także skutkować np. taką zmianą sytuacji prawnej danej osoby, iż utraci ona np. zwolnienie podatkowe, będzie musiała zapłacić podatek lub inną należność publicznoprawną w ogóle, lub w większej wysokości. Należy pamiętać, iż zwiększenie się obciążeń publicznoprawnych, także może stanowić szkodę.

Sytuację tę należy odpowiednio odnieść do zmiany decyzji wydawanych przez organy emerytalne przez sądy powszechne.

Z wyrazami szacunku :gent:

Jacek Kotowicz